Α. Παπανδρέου
Φίλης Σαρρής 2003

- I -

               Γεννημένος στις 5 Φεβρουαρίου του 1919 στη Χίο, ο Ανδρέας Παπανδρέου, γιος του φιλελεύθερου πολιτικού και μετέπειτα αρχηγού της 'Ενωσης Κέντρου, Γεωργίου Παπανδρέου, εγκατέλειψε νέος, το 1936 τη Μεταξική τότε Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ όπου συνέχισε τις σπουδές του και την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία. Kαθιερωμένος οικονομολόγος ερευνητής, συγγραφέας και πανεπιστημιακός δάσκαλος σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αγγλίας και της Σουηδίας και αλλού, ο Ανδρέας Παπανδρέου πρωτοεμφανίστηκε στη Ελλάδα το 1960, καλεσμένος από τον τότε συντηρητικό Πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή και οργάνωσε το Κέντρο Οικονομικών Μελετών (ΚΕΠΕ). Επανήλθε και πάλι το 1962 στην Ελλάδα, διακόπτοντας την πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία στο εξωτερικό και ανέλαβε πολιτική δράση εκλεγόμενος Βουλευτής Αχαϊας και στέλεχος της φιλελεύθερης Ένωσης Κέντρου (Ε.Κ.) της οποίας Αρχηγός ήταν ο πατέρας του.

               Ριζοσπάστης, με ενάντιο το κεντρώο φιλελεύθερο κατεστημένο, ο Ανδρέας Παπανδρέου, αιφνιδίασε με την πολιτική του παρέμβαση. Σοσιαλιστής, προσπέρασε τη ριζοσπαστική πτέρυγα της φιλελεύθερης Ε.Κ., προκάλεσε την αντιδραστική Δεξιά, υπερκέρασε την παραδοσιακή αριστερά και προώθησε σε πρωταγωνιστικό πολιτικό ρόλο τον Σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας ιδρύοντας το ΠΑΣΟΚ, ένα πολυσυλλεκτικό λαϊκό κίνημα που αυτός o ίδιος σχεδίασε και "κατασκεύασε" εκ θεμελίων φέρνοντας "τα απάνω-κάτω". Ο "Ανένδοτος" αγώνας κατά της "Αποστασίας" των ανακτορικών εγκαθέτων, η αντιδικτατορική πάλη στην οποία πρωτοστάτησε και η "Μεταπολίτευση" που τον αγνόησε, έδωσαν την ευκαιρία στον Ανδρέα Παπανδρέου να αναδειχθεί ηγέτης μιας νέας, σοσιαλιστικής πολιτικής παράταξης ανάμεσα στο φιλελεύθερο κέντρο και τη δογματική αριστερά.

               Διαθέτοντας παρορμητική ευφυϊα, διδακτική πείρα, μαγνητική δημαγωγική ευστροφία και ακούραστη εργατικότητα, ο πολιτικός αυτός άνδρας με προγραμματικό σύνθημα "Εθνική Ανεξαρτησία-Λαϊκή Κυριαρχία-Κοινωνική Απελευθέρωση-Δημοκρατικές Διαδικασίες", ανέβηκε σε χρόνο ελάχιστο για την πολιτική πραγματικότητα, στην κορυφή των πολιτικών εξελίξεων, παρά τις αντιδράσεις του παραδοσιακού πολιτικού κατεστημένου. Συνδυάζοντας τη μεθοδολογία του επιστήμονα που μπορεί να αναλύει το παρελθόν, το χάρισμα του οραματιστή που ξέρει να βλέπει το μέλλον αλλά και την πρακτικότητα του ρεαλιστή πολιτικού που ξέρει να ζυγιάζει το παρόν, ο Α. Παπανδρέου "έπιασε" τον παλμό των ανεκπλήρωτων λαϊκών προσδοκιών και άδραξε δυναμικά την ιστορική ευκαιρία της "Αλλαγής" που απαιτούσαν οι καιροί. Εξάλλου είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά στη νεότερη πολιτική ιστορία του τόπου, το ΠΑΣΟΚ, ένας πολιτικός σχηματισμός αποσπασμένος από μια καθιερωμένη μεγάλη πολιτική παράταξη όπως ήταν η Ένωση Κέντρου, πέτυχε να κερδίσει με την πρώτη εκλογική αναμέτρηση, την ψήφο του 13% του εκλογικού σώματος. Παρόμοιες απόπειρες στο χώρο της Δεξιάς ή της Αριστεράς δεν είχαν ποτέ υπερβεί το 3%-4% με αποτέλεσμα στη συνέχεια να αυτοδιαλυθούν ή να επιβιώσουν σαν περιθωριακά αιρετικά Κομματίδια ελάχιστης ή μηδαμινής πολιτικής επιρροής. Ο Α. Παπανδρέου, με το χάρισμα της τριπολικής προσωπικότητας του μαγνητικού δημεγέρτη, του οξυδερκή κοινοβουλευτικού και του διαλεκτικού διανοούμενου πολιτικού, κατάφερε, ξεκινώντας από το "μηδέν", να αναδείξει μέσα σε εφτά χρόνια, τους οραματισμούς της αντιστασιακής οργάνωσης του ΠΑΚ του 1967, στην πολιτική πραγματικότητα του ΠΑΣΟΚ του 1981 ανατρέποντας τις δυσμενείς προβλέψεις των πολιτικών αναλυτών.
                Εν τούτοις, παρά την ευπροσηγορία του και τον απροσποίητο αυθορμητισμό του που συνάρπαζε τους συνομιλητές του, κατά βάθος ο Α. Παπανδρέου παρέμεινε ως το τέλος της ζωής του μια υπολογιστική, πολυδιάστατη και γι' αυτό απροσδόκητη, για αντιπάλους και φίλους, προσωπικότητα. Αποσιωπώντας τις αντιξοότητες που αποκαρδιώνουν και φωτίζοντας τα οράματα που εγκαρδιώνουν ο Α. Παπανδρέου, μαγνητικός ρήτορας και πειστικός συνομιλητής προσδιόριζε με σαφήνεια υπερβατική τη στρατηγική της πολιτικής του αλλά απέφευγε συστηματικά να δεσμεύσει χρονικά την πολιτική του τακτική άλλοτε αφοπλίζοντας με εκπληκτική ειλικρίνεια και άλλοτε παραπλανώντας με συνετή σιωπή τους ακροατές του . 'Oπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει o ίδιος ξεκινώντας την πολιτική του καμπάνια : -"Στόχος μας η Μάλτα! Αλλά το πότε και πώς θα φτάσουμε εκεί είναι δική μας υπόθεση!". Η ραγδαία ανάπτυξη του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ μέσα στα πλαίσια της κατά πλειοψηφία δύσπιστης μετεμφυλιακής ελληνικής κοινωνίας και η θυελλώδης προώθηση του Α. Παπανδρέου στην κορυφή της πολιτικής αγοράς, αποτέλεσε ένα ελληνικό πολιτικό γεγονός πρωτόφαντο. Το μεταδιδακτορικό πολιτικό κατεστημένο, δεξιό, κεντρώο και αριστερό, δεν μπόρεσε να αποκωδικοποιήσει τότε την ιδιότυπη προσωπικότητα αυτού του ανορθόδοξου νέου πολιτικού. Οι γνώμες των πολιτικών αναλυτών που προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτό το "φαινόμενο", υπήρξαν αντιφατικές. Για άλλους ο Α. Παπανδρέου ήταν ο μελοδραματικός "Δημαγωγός" του πολιτικού πάλκου που θα τον μαδήσει η ελληνική πραγματικότητα και το κόμμα του επιδημία "πολιτικής υστερίας" που θα ξεθυμάνει σύντομα σε κομματική σφραγίδα και για άλλους ο "Ανδρέας", ο αναμενόμενος "Μεσσίας" της κοινωνικής και οικονομικής αναγέννησης της Ελλάδας και το σοσιαλιστικό του κόμμα, το λαϊκό κίνημα που θα οδηγήσει την Ελλάδα σε μια νέα εποχή.

               Οι απαισιόδοξες όμως εκτιμήσεις γρήγορα διαψεύστηκαν μετά τον, από εκλογή σε εκλογή, διπλασιασμό περίπου των οπαδών του κινήματος στις τρεις κατά σειρά εκλογικές αναμετρήσεις, του 1974, του 1977 και του 1981. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι δεν είχαν υποπτευθεί ότι οι μεταμορφώσεις της προεκλογικής φυσιογνωμίας και συμπεριφοράς του αντιπάλου τους από εκλογή σε εκλογή, δεν ήταν εκδηλώσεις ελαφρότητας αλλά όπως οι εξελίξεις απόδειξαν, μεταμορφώσεις μιας προσχεδιασμένης τακτικής ενός μεθοδικού ισορροπιστή που στόχευε να αναρριχηθεί στον κυβερνητικό θώκο περπατώντας σε ένα τεντωμένο σκοινί. Τελικά η καταστροφολογική αντιπαπανδρεϊκή προπαγάνδα για το "Μέθυσο μαρξιστή με το Ζιβάγκο" στην οποία εστίασαν την πολεμική τους οι αντίπαλοι του Α. Παπανδρέου όχι μόνο δεν έπεισε την πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, αλλά αντιθέτως διαφήμισε τον ίδιο τον Α. Παπανδρέου και έδωσε πολύτιμο χρόνο στο άπραγο ΠΑΣΟΚ να ξεπεράσει τις οργανωτικές του αδυναμίες. Το 1981, εφτά χρόνια μετά την ίδρυση του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ, ο μετριοπαθής συντηρητικός Πρωθυπουργός της Νέας Δημοκρατίας Γεώργιος Ράλλης, παρέδιδε με άψογη συνταγματική τάξη την κοινοβουλευτική διακυβέρνηση της χώρας στο νικητή σοσιαλιστή Ανδρέα Παπανδρέου. Και ήταν η πρώτη φορά στη νεώτερη πολιτική ιστορία της Ελλάδας που τη διακυβέρνηση ανελάμβανε ένα αυτοδύναμο κοινοβουλευτικά Σοσιαλιστικό Κόμμα.

- II -

               Το πολιτικό υπόβαθρο του "ΠΑΣΟΚ" θεμελίωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου κατά τη διάρκεια της δικτατορίας επισημαίνοντας και συνειδητοποιώντας τις διεθνείς ανακατατάξεις και τις κοσμογονικές κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές που είχαν προκαλέσει ο παγκόσμιος ανταγωνισμός του Ψυχρού Πολέμου, η μακροχρόνια μονόπλευρη κυριαρχία της Δεξιάς και η βάναυση δικτατορία. Καίτοι πρωτόβγαλτος στην πολιτική, ενώ οι επαγγελματίες της πολιτικής χάνονταν σε τρέχοντες συμβιβασμούς και μισαλλοδοξίες του παρελθόντος, αυτός ανίχνευε τις αθέατες πλευρές των εξελίξεων, και εντόπιζε τις ενδόμυχες λαϊκές προσδοκίες τις οποίες αργότερα χρησιμοποίησε σαν πρώτη ύλη της πολιτικής του στρατηγικής.

               Είναι γεγονός ότι, αν η ιστορική εξέλιξη γέννησε παγκόσμια την ανάγκη της "Αλλαγής", την πολιτική της έκφραση και την μετάλλαξη της ελληνικής κοινωνίας οραματίστηκε και ξεκίνησε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Το ότι ο Α. Παπανδέου, επέτυχε να κατακτήσει την άσκηση της εξουσίας χωρίς λουφέδες ταξικούς ανεμίζοντας τη σημαία του Σοσιαλισμού μέσα σ' έναν αέρα που βάραιναν ακόμη ο ψυχροπολεμικός αντικομουνισμός, το δέος του Εμφύλιου και οι τριγμοί των τανκς, αποτέλεσε ένα κομβικό γεγονός στην πολιτική ιστορία του τόπου. Είχαν κυλήσει τριάντα τρία χρόνια από το τέλος του Εμφύλιου σημαδεμένα με τις αλλεπάλληλες καταπιεστικές παρεμβάσεις των ντόπιων και ξένων κέντρων που επέτρεψαν στην Δεξιά να κρατάει μονοπωλιακά την εξουσία κληροδοτώντας στον ελληνικό Λαό οδυνηρές ανθρώπινες απώλειες, αβάσταχτες οικονομικές θυσίες, κρίσιμες αναπτυξιακές καθυστερήσεις και κυρίως την εθνική τραγωδία της Κύπρου. Το 1981 οι εξελίξεις υποχρέωσαν το δεξιό κατεστημένο, να ξεχάσει, έστω και πρόσκαιρα, τον παλιό του εαυτό και να παραδώσει νομιμόφρονα τη διακυβέρνηση της χώρας στο σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ. Η μετάβαση αυτή είχε σαν συνέπεια την εκ βάθρων αναδιάταξη της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του τόπου με τη θυελλώδη εισβολή των περιθωριοποιημένων μέχρι τότε λαϊκών μαζών στο πολιτικό προσκήνιο.

                Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε ευαγγελισθεί στους περιθωριοποιημένους "μη προνομιούχους" έλληνες και τους καταπιεσμένους αντιστασιακούς την μεγάλη "Αλλαγή" που θα έβγαζε την Ελλάδα από την καθυστέρηση, θα καταργούσε την κηδεμονία των ξένων κέντρων, τις καταπιέσεις του κομματικού κράτους και παρακράτους και θα επέβαλε την δίκαιη ανακατανομή του εθνικού πλούτου. Η προοπτική όμως για την πραγματοποίηση αυτών των υποσχέσεων φαινότανε εκείνο τον καιρό απίθανη δεδομένου ότι το ΠΑΣΟΚ διεκδικούσε την διακυβέρνηση του τόπου με ενάντιο το οικονομικό κατεστημένο, χωρίς να διαθέτει ερείσματα στον ελεγχόμενο από την δεξιά κρατικό μηχανισμό και έμπειρα για κυβερνητικό έργο στελέχη. Οι συνθήκες και ο χρόνος ήταν ενάντιοι και απειλούσαν άμεσα την επιβίωση μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης. Την υπέρβαση αυτών των δυσκολιών, ο Α. Παπανδρέου, υπερκέρασε λαμβάνοντας άμεσα και ταχύτατα κυβερνητικά μέτρα που αποδυνάμωναν τις αναμενόμενες παραδοσιακές προβοκάτσιες του ντόπιου και αλλοδαπού αντιπασοκικού κατεστημένου αλλά συγχρόνως εξασφάλιζαν και τη συνεχή λαϊκή εγρήγορση και τον απαιτούμενο χρόνο χάριτος στο κυβερνητικό έργο που ξεκινούσε. Παράλληλα, η σοσιαλιστική Κυβέρνηση σε συνεχή ανοιχτή επικοινωνία με την κοινή γνώμη ξεκίνησε διαδοχικά τη λήψη των πρώτων μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων της που στόχευαν στη σταδιακή εφαρμογή του Σοσιαλιστικού της Προγράμματος.

                Με αυτή την εκκίνηση και αλλεπάλληλους στη συνέχεια κυβερνητικούς ανασχηματισμούς, που ο ίδιος ο Α. Παπανδρέου, εισάγοντας νέα πολιτική ορολογία, ονόμαζε "αναδομήσεις", με πολιτικούς ελιγμούς ισορροπιών, τολμηρά άλματα και διορθωτικά πισωγυρίσματα, το ΠΑΣΟΚ, με τον Α. Παπανδρέου αδιαφιλονίκητο Αρχηγό και Πρωθυπουργό, ξεπέρασε τα όσα λάθη του και τις αντιδράσεις των θιγομένων ντόπιων και ξένων συμφερόντων. Τελικά οι πρώτες σοσιαλιστικές κυβερνήσεις κατάφεραν να λειτουργήσουν δημιουργικά στα τέσσαρα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης (1981-1985) και συνέχεια στα επόμενα τέσσαρα χρόνια (1985-1989), μετά την επανεκλογή του ΠΑΣΟΚ στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση το 1985. Βέβαια στα κρίσιμα αυτά χρόνια, ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν μπόρεσε και δεν ήταν εφικτό να υλοποιήσει την Σοσιαλιστική Κοινωνία των οραματισμών του, κατάφερε όμως να ενεργοποιήσει τις δημιουργικές λαϊκές δυνάμεις, να διαπαιδαγωγήσει μια νέα γενιά πολιτικών στελεχών και να βάλει τα θεμέλια της μεγάλης Αλλαγής που είχε υποσχεθεί, πραγματοποιώντας τις παρακάτω βασικές μεταρρυθμιστικές πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις :

Α.' Στο επίπεδο της Εθνικής Ανεξαρτησίας.
        1) Τον αναπροσδιορισμό των διακρατικών και συμμαχικών συμβατικών σχέσεων της Ελλάδας με το ΝΑΤΟ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και λοιπούς διεθνείς Οργανισμούς.
        2) Την εξασφάλιση των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων που επέτρεψαν στην ελληνική οικονομία "να κολυμπήσει" αργότερα ως την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Β.' Στο επίπεδο της Λαϊκής Κυριαρχίας
        1) Την κατάργηση των περισσοτέρων περιοριστικών, εμφυλιακών, ρατσιστικών, και αντιφεμινιστικών νόμων και μέτρων που φαλκίδευαν τα ανθρώπινα και δημοκρατικά δικαιώματα των ελλήνων.
        2) Την κατάλυση του κατεστημένου Κράτους της Δεξιάς, με την αναστελέχωση των κρατικών υπηρεσιών, των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, και την παράλληλη αναδιάταξη των δομών της Αυτοδιοίκησης, του Συνδικαλιστικού Κινήματος και των Συνεταιρικών Οργανισμών.
Γ.' Στο επίπεδο της Κοινωνικής Απελευθέρωσης
        1) Την αναγνώριση και αποκατάσταση των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και της Εμφυλιακής αναμέτρησης.
        2) Την δημοκρατική απελευθέρωση των κέντρων πάνδημης ενημέρωσης και τη ριζική μεταρρύθμιση όλων των βαθμίδων της κρατικής και ιδιωτικής εκπαίδευσης.
        3) Την αποδυνάμωση κατεστημένων προνομίων, την δημοκρατική ανασύνταξη του μονολιθικού συνδικαλισμού και τη διάλυση πολλών κλειστών επαγγελματικών κυκλωμάτων.
        3) Τη θεμελίωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) και τη θεσμοθέτηση μιας σειράς πρωτοποριακών υπηρεσιών κοινωνικής αλληλεγγύης.
        4) Την αύξηση αμοιβής των εργαζομένων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και τις βάσεις για την προοδευτική επίτευξη της δίκαιης αναδιανομής του εθνικού πλούτου με τον εκσυγχρονισμό του φορολογικού συστήματος.
Δ.'. 'Στο επίπεδο των Δημοκρατικών Διαδικασιών.
        1) Την εκσυγχρονιστική αναθεώρηση μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος, και την τροποποίηση αναχρονιστικών διατάξεων του Αστικού, του Ποινικού και του Εμπορικού Κώδικα.
        2) Τον ορθολογικό διακανονισμό των Εκλογικών διαδικασιών και την δημοκρατική συγκρότηση και εκσυγχρονισμό λειτουργίας των Πολιτικών Κομμάτων.
        3) Το σχεδιασμό και την εκκίνηση της θεσμικής περιφερειακής αποκέντρωσης και οργάνωσης της Νομαρχιακής, Δημοτικής και Κοινοτικής αυτοδιοίκησης.

- IIΙ -

                Η οκταετής όμως παραμονή του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία προκάλεσε ριζικές πολιτικές αναταράξεις και αναδιατάξεις όχι μόνον στα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και στο κυβερνητικό κόμμα. Στην κυβερνητική παράταξη η παρατεταμένη άσκηση της Κίρκης-Εξουσίας είχε αρχίσει να παραμορφώνει το ιδεολογικό πρόσωπο και να διαβρώνει την συνοχή του νεοσύστατου σοσιαλιστικού Κόμματος . Τα ανασυρθέντα, χάρη στη ακτινοβολία του Αρχηγού, κατά το πλείστον από την αφάνεια, στο πολιτικό προσκήνιο κομματικά στελέχη του και οι αναβαθμισμένες κοινωνικά και οικονομικά λαϊκές δυνάμεις στήριξης του ΠΑΣΟΚ μετατρέπονταν σιγά-σιγά σε αντιμαχόμενες κλαδικές φράξιες βολέματος και κυκλώματα "λιγούρηδων" μικροαστικού νεοπλουτισμού. Αντίθετα η ηττημένη Δεξιά, ασφυκτιώντας μια οκταετία στα έδρανα της αντιπολίτευσης, πρόβαλε το 1984 νεοφιλελεύθερο προσωπείο, μετακαλώντας μετά από αλλεπάλληλες αντικαταστάσεις, ως Αρχηγό και Πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, παλιό πολιτικό της αντίπαλο, πρώην στέλεχος της Ένωσης και Κέντρου και πρωτεργάτη της αποστασίας του 1965, πραγματοποιώντας παράλληλα ανοίγματα συνεργασίας με τα κοινοβουλευτικά και εξωκοινοβουλευτικά κόμματα της αριστεράς. Μέσα σε αυτό το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα πολιτικών ζυμώσεων τελικά η Νέα Δημοκρατία, εμπλέκοντας στελέχη του ΠΑΣΟΚ και αυτού του βαριά άρρωστου εκείνη την εποχή Α. Παπανδρέου, στο οικονομικό σκάνδαλο Κοσκοτά το οποίο είχε τότε αναστατώσει την κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου, καταφέρνει μετά την χαμένη γι' αυτή εκλογική αναμέτρηση του 1989, να απομονώσει το ΠΑΣΟΚ και τελικά να κερδίσει στις εκλογές του 1990 με στοιχειώδη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και την αδίστακτη, παρά φύση σύμπραξη των εντός και εκτός της βουλής αντιπασοκικών αριστερών κομμάτων τα οποία αναζητούσαν διέξοδο πολιτικής επιβίωσης. Σε αυτή την συγκυρία η δεξιά ξαναβρίσκοντας τον παλαιό εαυτό της, με την καθοδήγηση του Κ. Μητσοτάκη και την σύμπραξη της αριστεράς, υφαίνει τον Απρίλιο του 1990 παρασκηνιακό πλέγμα συνενοχής του Α. Παπανδρέου και βασικών στελεχών του στο οικονομικό σκάνδαλο Κοσκοτά για να στείλει τελικά, το 1991, με την συγκατάθεση της πλειοψηφίας της Βουλής, τον βαρύτατα ασθενή Α. Παπανδρέου και τους συνεργάτες του, κατηγορούμενους σε βαθμό κακουργήματος στα εδώλια του στημένου Ειδικού Δικαστηρίου.
                Την χρονική εκείνη περίοδο που χαρακτηρίστηκε "Βρώμικο 1989" όλα έδειχναν ότι οι παραδοσιακές συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις επαναπατρίζονταν στην Εξουσία και ότι το άστρο του ρηξικέλευθου ηγέτη του ΠΑΣΟΚ είχε σβήσει δια παντός, συμπαρασύροντας το όραμα του σοσιαλιστικού εκσυγχρονισμού της Ελλάδας. Την εντύπωση αυτή της επερχομένης πολιτικής συντριβής του ΠΑΣΟΚ και την ηθική εξόντωση του ηγέτη του, επέτεινε εκείνες τις ημέρες η σκανδαλολογική προβολή από τα ΜΜΕ της πατροπαράδοτης άλλωστε συναισθηματικής αδυναμίας του ανθρώπου Ανδρέα Παπανδρέου στο ωραίο φύλο. Όλα βεβαίωναν ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου τερμάτιζε την πολιτική του παρουσία, όταν βαρύτατα ασθενής και με επικρεμάμενη της ποινική του εξόντωση στο Ειδικό Δικαστήριο, γνωστοποιούσε δημόσια την νέα του ερωτική σχέση και πραγματοποιούσε τον Ιούλιο του 1989 τον γάμο του με την πολύ νεότερή του Δήμητρα Λιάνη χωρίζοντας την δεύτερη κατά σειρά σύζυγο και μητέρα των τεσσάρων παιδιών του. Παρ' όλα αυτά ο βιολογικά, πολιτικά και ηθικά τραυματισμένος αυτός, συναισθηματικός και ευγενικός στην προσωπική του ζωή, πολιτικός άνδρας, μαχόμενος στις επάλξεις της αντιπολίτευσης, με απαράμιλλη θέληση, ακάματο δυναμισμό και ευστροφία, κρατώντας αδιάλειπτα την ηγεσία του κινήματος και την αφοσίωση του προοδευτικού λαού, κατάφερε μέσα στα επόμενα τρία χρόνια όχι μόνο να επιβιώσει αλλά και να θριαμβεύσει ηθικά και πολιτικά. Το 1992, μετά μια μακρά, ερήμην του κατηγορούμενου Α. Παπανδρέου, τηλεοπτικά μεταδιδόμενη ακροαματική διαδικασία, η υπεράσπιση αποδεικνύει την σκευωρία και υποχρεώνει το Ειδικό Δικαστήριο και τον κηρύξει αθώο για όλες τις κατηγορίες. Ξαναβρίσκοντας τότε τον πολιτικό του δυναμισμό, ο ηθικά δικαιωμένος αλλά φυσιολογικά μελλοθάνατος αυτός άνδρας, το 1993, έχοντας στο πλευρό του τη νεαρή νέα σύζυγο του δίνει μία ακόμη νικηφόρα εκλογή μάχη και αναλαμβάνει για μια ακόμη φορά, σαρώνοντας τους πολιτικούς αντιπάλους του, την διακυβέρνηση της χώρας επικεφαλής του συσπειρωμένου γύρω του ΠΑΣΟΚ.
                Η εκπληκτική όμως επάνοδος του βιολογικά εξασθενημένου Α. Παπανδρέου στην ενεργό πολιτική δράση υπήρξε εκ των πραγμάτων οριακή. Ήταν φανερό ότι οι λαοθάλασσες των τελευταίων προεκλογικών συγκεντρώσεων που αποθέωναν τον χαλκέντερο ηγέτη ήταν το θριαμβευτικό επιστέγασμα της λαμπερής πολιτικής του διαδρομής και οι συναρπαστικοί λόγοι του μαγνητικού αυτού πολιτικού ρήτορα, το κύκνειο άσμα του. Από τις πρώτες μέρες της νέας κυβερνητικής περιόδου άρχισαν να αναταράζουν το εσωτερικό του κυβερνητικού κόμματος προβληματισμοί και αντιπαλότητες διαδοχολογίας, ενώ τα ΜΜΕ και η κοινή γνώμη κατακλύζονταν από ερωτήματα για τις πολιτικές, μετά τον Α. Παπανδρέου εξελίξεις. Μετά μάλιστα την αποχώρηση από το κόμμα και την ίδρυση προσωπικού κόμματος του στελέχους και πρώην υπουργού, Δημητρίου Τσοβόλα, χολωμένου για την μη υπουργοποίησή του στο επιθυμητό του Υπουργείο και μια νέα παρατεταμένη κρίση της υγείας του, ο Α. Παπανδρέου συνειδητοποιεί την πολιτική και κομματική κρίση που τον κάνει να υπογράψει τον Ιουνίου 1993, την αποχώρησή του από την Πρωθυπουργία και να αναπέμψει στους κομματικούς μηχανισμούς την δημοκρατική επιλογή του διαδόχου του στην Πρωθυπουργία. Μετά από αυτή τη δραματική εξέλιξη, ο Α. Παπανδρέου, διατηρώντας την ηγεσία του Κόμματος, αποσύρεται στην ιδιωτική του κατοικία από όπου σε συνεχή επαφή με το κόμμα του παρακολουθεί τις πολιτικές εξελίξεις, μέχρι το θάνατό του την νύχτα της 23ης Ιουνίου 1993.

                Στην πρωτοπορία των αγώνων του ελληνικού λαού για την προοδευτική, πολιτική, κοινωνική και οικονομική αναβάθμιση του μικρού, κουτσουρεμένου εθνικά και εξαρτημένου νέου ελληνικού Κράτους των αρχών του 18ου αιώνα, βρέθηκαν πάντοτε οι προοδευτικές λαϊκές δυνάμεις του τόπου ποδηγετούμενες από ριζοσπαστικές πολιτικές προσωπικότητες. Η προοδευτική αυτή εξέλιξη πραγματοποιήθηκε, σε τέσσαρα ανοδικά άλματα με την καταλυτική παρέμβαση τεσσάρων αντίστοιχα ριζοσπαστών πολιτικών ηγετών.
               Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο πρώτος τραγικός Κυβερνήτης του νέου Ελληνικού Κράτους Ιωάννης Καποδίστριας, πληρώνοντας με την ίδια του την ζωή τη σύγκρουσή του με τις παραδοσιακές φάρες των κοτζαμπάσηδων και των ανυπότακτων καπεταναίων, κατάφερε, πριν δολοφονηθεί, να βάλει τα πρώτα θεμέλια του νέου Ελληνικού Κράτους.
               Στα τέλη του ίδιου αιώνα ο φλεγματικός μεσολογγίτης Χαρίλαος Τρικούπης, θιασώτης των επιτευγμάτων της βιομηχανικής επανάστασης, αντιπαλεύοντας την αντιδραστική Μοναρχία και τον επαρχιακό πολιτικαντισμό, έχτισε τη βασική υποδομή της οικονομικής και παραγωγικής ανάπτυξης του τόπου, με καταλυτικές παρεμβάσεις όπως την επιβολή της "δεδηλωμένης" που περιόρισε τις αυθαιρεσίες του Στέμματος και παραγωγικά έργα όπως την διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου, τον εκσυγχρονισμό των λιμενικών εγκαταστάσεων, τη διάνοιξη νέων οδικών δικτύων και την πρώτη σιδηροδρομική σύνδεση. Για να μην εκλεγεί τελικά ούτε βουλευτής στην πατρίδα του και να πεθάνει και αυτός αυτοεξόριστος στην ξενιτιά.
               Στις αρχές του 20ου αιώνα ο ιδιοφυής επαναστάτης κρητικός, εκπρόσωπος του αστικού φιλελευθερισμού, Ελευθέριος Βενιζέλος, διπλασιάζει τα όρια του νεότερου ελληνικού Κράτους και οργανώνει θεσμικά το σύγχρονο αστικό Κράτος, για να πεθάνει τελικά και αυτός αυτοεξόριστος στην ξενιτιά, καταδιωγμένος από την σκοταδιστική Δεξιά, με το στίγμα του μεγάλου Διχασμού που ταλάνισε τον ελληνισμό για πενήντα χρόνια.
               Τέλος, στις μέρες μας, στο τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα ο σοσιαλιστής Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ο χαρισματικός έλληνας πολιτικός ηγέτης που με την καταλυτική κοινωνική και πολιτική του παρέμβαση, ανασυντάχτηκαν οι κατακερματισμένες, μετά την συντριβή το 1935 του Βενιζελισμού, προοδευτικές δυνάμεις του τόπου και πραγματοποιήθηκε το κοινωνικό αναγεννητικό άλμα που προώθησε, την καθηλωμένη στα βαλκανικά όρια Δημοκρατική Ελλάδα, σε σύγχρονο ευρωπαϊκό Κράτος.

- * -
αρχή σελίδας
 
                           

at katerina sarri webtopos: http://www.webtopos.gr/index.htm